In 2022 verschafte de pool “Daklozen” van Samusocial onderdak aan 6.533 personen.
Waarnemingen over het opgevangen publiek – Pool ”Daklozen”
Onderverdeling van de 6.533 opgevangen personen per doelgroep
Wij stellen vast dat het aantal mensen in de verblijfsprogramma’s van Samusocial met 6,8% is gestegen ten opzichte van vorig jaar (6.533 tegenover 6.112 in 2021). Het aantal nachtverblijven daarentegen is aanzienlijk gedaald (292.992 tegenover 319.042 in 2021). Twee factoren verklaren deze grotere omloopsnelheid: de sluiting van opvangcapaciteit in 2022 die was geopend als reactie op de coronaviruscrisis, maar ook het uitzonderlijke aantal gereserveerde bedden (overblijvers) dat in 2021 werd toegestaan en waarmee een bewoner gedurende een welbepaalde periode mag blijven zonder dat zijn plaats aan anderen wordt toegewezen. Uit de cijfers blijkt ook dat één op de twee personen die in 2022 werden opgevangen een alleenstaande man is.
Voor de duidelijkheid: deze grafiek is niet representatief voor de realiteit van de daklozensituatie in het Brussels Gewest, maar schetst een beeld van het opvangbeleid bij Samusocial. Er wordt voorrang gegeven aan de meest kwetsbare mensen, wat verklaart waarom in onze opvangstruscturen een groot deel mensen in gezinsverband worden opgenomen. Maar we weten dat het daklozenpubliek in Brussel voor de overgrote meerderheid uit alleenstaande mannen bestaat.
Laatst aangegeven verblijf vóór de aankomst bij Samusocial (n=2689 volwassenen)
Van de 2.689 volwassenen die in 2022 werden ondergebracht en van wie we precieze gegevens hebben over hun vorige verblijfplaats, sliepen er 703 op straat voordat ze naar Samusocial kwamen, 574 in hun privéwoning en 322 bij een vriend of vriendin.
Bronnen van inkomsten (n=3509)
Er werden in totaal 3.509 gegevens geregistreerd met betrekking tot de bron van inkomsten – een gegeven dat rechtstreeks door de geholpen persoon werd ingevuld. Hierbij wordt ook opgemerkt dat eenzelfde persoon meerdere inkomstenbronnen kan hebben. In de onderstaande grafiek delen 3.227 verschillende personen 3.509 inkomensbronnen.
De meest voorkomende inkomstenbron blijft het leefloon, in 16,3% van de gevallen. Van de 3.509 geregistreerde personen geeft 55,5% aan geen inkomen te hebben.
Zelfverklaarde oorzaken van de breuk met de maatschappij (n=3584)
Vooraf moet hierbij worden aangegeven dat de oorzaken van de breuk met de maatschappij – de redenen die hebben geleid tot het verlies van de woning – geen weergave zijn van het aantal verschillende personen, aangezien voor één persoon meerdere oorzaken kunnen gelden (wat de herintegratie van de betrokkene veel moeilijker maakt). Dit zijn voor 2.892 volwassenen de oorzaken van de breuk.
Ook moet worden opgemerkt dat verslaving en geestelijke gezondheidsproblemen aanzienlijk worden onderschat in de verklaringen van de betrokkenen, omdat zij niet altijd in staat zijn hun eigen situatie te beoordelen. Ook het aantal gevallen van intrafamiliaal geweld is een onderschatting, aangezien het publiek dat in de grafiek vermeld wordt, geen kinderen omvat.
De categorie “Verzadiging Fedasil” betreft mensen die een asielaanvraag hebben ingediend, maar voor wie geen plaats kon worden gevonden in het netwerk. Er moet echter worden opgemerkt dat het item pas sinds oktober 2022 bestaat, zodat het cijfer van 32 personen slechts slaat op drie maanden activiteit en maar een klein deel is van de jaarlijkse realiteit van de mensen die wij opvangen als gevolg van de verzadiging van het opvangnetwerk van Fedasil.
Onderverdeling van de voornaamste zelfverklaarde oorzaken van de breuk met de maatschappij, per doelgroep
De voornaamste oorzaken van het feit dat mannen in 2022 dakloos werden, zijn verbanning of migratie, verlies van de eigen woning en financiële problemen. Voor vrouwen is het verlies van de eigen woning de grootste oorzaak, gevolgd door partnergeweld en ballingschap/migratie. Ook mag niet worden vergeten dat wat partner- en intrafamiliaal geweld betreft de overgrote meerderheid van de mensen in gezinsverband alleenstaande moeders zijn.
Administratief statuut van de 6.533 opgevangen personen
Van de 6.533 personen die in 2022 werden opgevangen, beschikt 33,25 % hetzij over Belgische papieren (22,93 %, waarvan 13,28 % identiteitskaarten/paspoorten en 9,65 % verblijfsvergunningen), hetzij over Europese documenten (10,32 %, waarvan 7,56 % identiteitskaarten/paspoorten en 2,76 % verblijfsvergunningen). De ervaring leert ons dat de meeste mensen die ons geen informatie willen geven over hun administratieve toestand doorgaans geen papieren hebben. We wijzen erop dat alleen mensen met Belgische documenten, identiteitskaarten of verblijfsvergunningen recht hebben op een sociale uitkering (leefloon, ziekenfonds…) die het mogelijk maakt wettelijke oplossingen te vinden om weg te raken van de straat. Gebleken is dat een grote meerderheid van de Europeanen geen wettelijk adres heeft in België, waardoor zij onregelmatig in het land zijn en hun recht op Dringende Medische Hulp (DMH) beperkt is. In vrijwel 70% van de gevallen bemoeilijkt het administratief statuut het zoeken naar oplossingen om van de straat weg te komen.
Onderverdeling van de 6.533 opgevangen personen, per leeftijdscategorie
21,38 % van het opgevangen publiek is minderjarig, 43,21 % is jonger dan 38 jaar en 7,1 % is ouder dan 57 jaar. 1,82 % is ouder dan 68 jaar, wat inhoudt dat wij 119 mensen van de derde leeftijd hebben opgevangen in onze centra in 2022. Net zoals de kinderen wordt deze categorie van mensen als bijzonder kwetsbaar beschouwd en krijgen zij dus prioritaire opvang in onze verblijfsstructuren.
Verblijfsduur van de 6.533 opgevangen personen
Van de 6.533 mensen die wij in 2022 bij Samusocial hebben opgevangen, hebben 4.614 personen tussen één en dertig dagen bij ons verbleven. Onder hen bleven er 1.502 slechts één nacht en 1.961 verbleven tussen 2 en 10 nachten bij ons. Meer dan één op twee mensen (3.463 personen) verblijft minder dan tien nachten in onze centra, wat wijst op het grote aantal mensen dat in een tijdelijke noodsituatie verkeert en/of dat alternatieven vindt voor de noodopvang. Verder moet worden opgemerkt dat de nachtverblijven waarover het hier gaat niet noodzakelijkerwijs op elkaar volgen.
Onderverdeling per type doelgroep van de 1.614 mensen die zijn doorgestroomd naar een oplossing weg van de straat
Het zal niemand verbazen dat het publiek dat het vaakst wordt doorverwezen uit gezinnen bestaat. Het begeleidingswerk en het zoeken naar oplossingen om mensen weg te krijgen van de straat blijkt immers een stuk ingewikkelder voor alleenstaanden. Zij dragen vaak een combinatie van administratieve en psycho-medisch-sociale problemen met zich mee die het zoeken naar oplossingen om van de straat weg te komen bemoeilijken. Meer informatie over de doorverwijzingen in 2022 staat in punt 4.4.
