* Het aantal mensen dat hier wordt vermeld, ligt ver onder het reële cijfer: veel van de mensen die wij ontmoeten, weigeren hun identiteit prijs te geven en staan daarom in de codering van Samusocial vermeld onder één enkele anonieme identificatiecode.
De mobiele hulpteams
In 2022
19.200
ontmoetingen op straat
1.341
geholpen personen*: 1.053 mannen, 248 vrouwen en 40 minderjarigen
45.904
hulpverleningen
879
doorverwijzingen, waarvan 614 naar de centra van Samusocial
De mobiele hulpteams verplaatsen zich dag en nacht doorheen het hele Brusselse Gewest en de buurgemeenten om daklozen te helpen.
Doelstellingen
- Het gesprek aangaan, een vertrouwensband opbouwen met de opgevolgde daklozen;
- Voorzien in hun basisbehoeften (water, eten, hygiënekits, eerstelijnszorg…);
- Een diagnose stellen van de ondervonden problemen (lichamelijke en geestelijke gezondheid, administratieve problemen…);
- Informeren, begeleiden en doorverwijzen naar een dienst aangepast aan de noden en wensen van de betrokkene (ziekenhuis, opvangcentrum, OCMW…);
- Reageren op persoonsbeschrijvingen van mensen in nood die door particulieren bij onze telefoonpermanentie gemeld worden;
- Prospecteren, opsporen van nieuwe kraakpanden, vereenzaamde personen…;
- De meest kwetsbare mensen op straat monitoren…
De uitdagingen van het jaar 2022
Hoewel het jaar 2022 minder rechtstreeks werd getekend door de Covid-19 pandemie, bleven de gevolgen van de crisis wegen op de daklozen. De toename van telewerk en de digitalisering van veel administratieve diensten leidden tot een stijging van het aantal procedures dat online moet worden afgehandeld en dat bemoeilijkt onze taak bij de begeleiding die wij mensen op straat voorstellen. De toename van het contactloos betalen heeft geleid tot een aanzienlijke daling van de inkomsten van mensen die bedelen om te overleven.
Ook de oorlog in Oekraïne heeft een aanzienlijke impact gehad op de maraudes. Om de noden te lenigen van de vele Oekraïense vluchtelingen die in het Brussels Gewest zijn neergestreken, werd een maraude in het leven geroepen voor de asiel- en migratieproblematiek.
Onderverdeling van de 1.341 mensen bij wie de mobiele teams zijn langsgegaan
Een belangrijke kanttekening hierbij is dat de aantallen mensen die hier vermeld worden ver onder het reële cijfer liggen: veel van de mensen die onze mobiele hulpteams ontmoeten, weigeren immers hun identiteit prijs te geven en staan daarom in de codering van Samusocial vermeld onder één enkele anonieme identificatiecode.
Onderverdeling van de 19.200 interventies van de mobiele hulpteams
Deze grafiek toont het belang van het team “Asiel en Migratie”, dat onze hulpteams in grote mate heeft gemobiliseerd. Dit vindt zijn verklaring in twee grote crisissen die de werkelijkheid van de daklozen in Brussel in 2022 sterk hebben beïnvloed: de oorlog in Oekraïne, die leidde tot de dagelijkse toestroom van vele vluchtelingen, en de opvangcrisis. Deze crisis, die in november 2021 begon en gedurende heel 2022 verder uitdijde, liet meer dan 3.000 aanvragers van internationale bescherming op straat staan, in weerwil van het feit dat zij recht hebben op opvang.
Als de werking van het mobiele team “Asiel en Migratie” doorweegt, kan dat ook worden verklaard door het feit dat de mobiele dag- en nachtteams herhaaldelijk zijn ingeschakeld om het personeel van onze centra voor noodopvang te versterken wanneer deze onvoldoende bemand waren.
Onderverdeling van de 45.904 prestaties verricht door de mobiele hulpteams
Er is sprake van een zeer duidelijke toename van het aantal verrichte prestaties ten opzichte van 2021 (45.904 tegenover 27.652 in 2021). Dit kan met name worden toegeschreven aan de oprichting van het mobiele team “Asiel en Migratie”.
Onderverdeling van de 19.200 interventies door mobiele hulpteams per gemeente
De mobiele hulpteams benaderen mensen die op straat leven in de 19 Brusselse gemeenten. Brussel-Stad blijft net als in 2021 de gemeente waar ze het vaakst in actie komen met 12.885 interventies. Daarna volgen Sint-Gillis, Schaarbeek en Anderlecht.
De 879 doorverwijzingen van mensen waarmee onze mobiele hulpteams in contact zijn gekomen
In 2022 werden 879 mensen door de mobiele hulpteams doorverwezen naar andere diensten. De opvangcentra van Samusocial zijn nog steeds onbetwist de vaakst voorkomende doorverwijzing (69,85%) waarmee een persoon voor enkele nachten wegkomt van de straat. Hierbij moet worden opgemerkt dat een groot deel van de mensen die wij helpen niet kan worden doorverwezen naar oplossingen weg van de straat door hun administratief statuut of het gebrek aan aangepaste structuren (vaak mensen met een combinatie van medische, psychologische en sociale problemen). Voor hen kunnen onze mobiele hulpteams helaas geen duurzame oplossingen aanreiken.
Focus op het Cover-project
Het Cover project, dat berust op de drie pijlers coördinatie, gezondheidsmonitoring en risicobeperking (het letterwoord staat voor Coordination, Veille sanitaire en Réduction des risques), is in juli 2022 ontstaan uit de fusie van het project Combo (mobiel team gespecialiseerd in verslavingszorg) en het OST-team van Samusocial (Outbreak Support Team – mobiel team dat de gezondheid monitorde in kraakpanden tijdens de Covid-19 crisis).
Het project heeft meerdere doelstellingen:
- Preventie van het risico op epidemieën onder daklozen;
- Invoering van strategieën om bewoners in erkende en niet-erkende onderkomens (kraakpanden) te beschermen;
- Herinschakeling van de kwetsbaarste personen in de eerstelijnszorg;
- Organiseren van overleg met actoren op het terrein rond gemarginaliseerde gemeenschappen;
- Rapportering van alle informatie over een epidemiologisch risico aan de dienst voor preventieve geneeskunde van de GGC en het opstellen van gerichte protocollen;
- Individuele begeleiding van hulpbehoevende personen naar het netwerk (OCMW’s, ziekenhuizen, VZW’s);
- Voorzien in verslavingszorg met het oog op risicobeperking.
In 2022 ging bij het Cover-team veel tijd naar de bestrijding van de schurft- en difterie-epidemie onder de daklozen, voornamelijk in de kraakpanden. Ook de opvolging van de opvangcrisis en het beheer van het kraakpand dat eind oktober in de Paleizenstraat ontstond, was een grote uitdaging voor de 11 leden van het team – één van de enige spelers ter plaatse die het gebouw betraden.
De hinderpalen waarmee het Cover-team in 2022 werd geconfronteerd, waren onder meer de moeilijkheid om de institutionele logica van elk OCMW te vatten (elk met zijn eigen beleidsopties en administratieve vereisten), de complexe toegang tot psychiatrische zorg voor mensen die zich wegens hun geestelijke gezondheid niet kunnen verplaatsen en het gebrek aan communicatie tussen Cover en de overige actoren in de sociale en gezondheidssector. Er moet worden nagedacht over een oplossing hiervoor.
Om de verzamelde informatie te centraliseren en gemeenschappelijke antwoorden te vinden, richtte Cover in 2022 een werkgroep “gezondheidsmonitoring” op, waarin de verschillende onderdelen van het netwerk samenkomen. Er wordt ook gewerkt aan de ontwikkeling van een monitoringtool voor de hele sector, waarmee Cover in 2023 zijn referentiestatus op het gebied van gezondheidsmonitoring verder moet kunnen bevestigen.
Het Cover-project stond in 2022 voor:
- 13 bezochte precaire bezettingen, waar in totaal tussen 1.200 en 1.500 mensen vertoefden
- 100 individuele begeleidingen
- 62 personen gevaccineerd tegen het coronavirus
- 70 minderjarigen behandeld tegen schurft in een verblijfscentrum voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBM)
Focus op het mobiele team “Asiel en Migratie”
Op 10 maart 2022 ontplooide Samusocial een specifiek noodplan om de aankomst van de Oekraïense vluchtelingen in Brussel op te vangen. Hieruit ontstond het mobiele team “Asiel en Migratie”. Hoewel de doelgroep en het soort doorverwijzingen verschillen, blijven de doelstellingen van het team dezelfde als bij de klassieke mobiele teams.
Het werk met mensen die de oorlog in Oekraïne zijn ontvlucht, bestond er hoofdzakelijk in hen op te vangen aan het Zuidstation of op de Heizel (een registratiecentrum dat later naar Anderlecht verhuisde) om hen naar de noodverblijven te laten doorstromen die door het Brussels Gewest beschikbaar waren gesteld, zowel in hotels als in onze centra.
Via de vele samenwerkingsverbanden die ze in de loop der jaren hebben uitgebouwd (Rode Kruis, BelRefugees, Communa, Ukrainian Voices, UNHCR enz.) hebben onze teams actief bijgedragen aan de globale opvang die op gewestelijk niveau voor de Oekraïense vluchtelingen is opgezet. De sluiting van het onthaalloket van het Rode Kruis in het Zuidstation (begin oktober 2022) heeft de activiteiten van het team in zekere mate bemoeilijkt, aangezien het hierdoor de facto nog slechts als eerste en enige ter plaatse was bij de aankomst van Oekraïners.
Het team “Asiel en Migratie” verzorgt ook een humanitaire monitoring voor aanvragers van internationale bescherming die geen oplossing hebben om te verblijven en dus noodhulp krijgen op straat.
De verlenging van dit crisismechanisme is ten minste tot juni 2023 gevalideerd.
VOORUITZICHTEN VOOR 2023
De mobiele teams versterken met drie psychologen om beter te kunnen inspelen op de toenemende geestelijke gezondheidsproblemen op straat, met name door de gevolgen van de Covid-19-pandemie en het alsmaar toenemend aantal daklozen.